Schrijver Jaap Kranenborg: ‘Mijn eerste jaar pensioen, dat was echt een avontuur’

Voor de klas staan, Jaap Kranenborg (1951) deed het jarenlang met veel plezier. Als docent aardrijkskunde was hij ruim 35 jaar actief in het onderwijs. Daarnaast was de drang om te schrijven altijd aanwezig. Vanaf zijn veertigste tot zijn vijftigste publiceerde Kranenborg diverse verhalen in literaire tijdschriften en schreef hij zijn eerste romans. Daarna legde hij zijn pen een tijd neer. Totdat zijn pensioen lonkte.

Waarom dit boek?

‘Een van mijn pensioenvoornemens was om meer te gaan schrijven. Toen ik net gestopt was met werken, besloot ik als kersverse ‘pensionado’ een logboek bij te houden van mijn eerste jaar. Dat heb ik vervolgens omgewerkt tot een roman: ‘De ontgroening van een eerstejaars gepensioneerde’. Hoofdpersoon is Maarten, een ex-geschiedenisdocent die uit angst voor het zwarte gat zijn dagen volplant met de meest uiteenlopende activiteiten. Dat gaat niet altijd van een leien dakje. Naarmate het jaar vordert, beginnen zich de contouren af te tekenen van een nieuwe structuur. Het verhaal is voor een groot deel autobiografisch. Het hoofdpersonage zou een tweelingbroer van mij kunnen zijn.’

Je bent dus in het eerste jaar van je pensioen ook van alles gaan ondernemen?  

‘Absoluut! Zo heb ik ontdekt dat ik tekenen en schilderen heel leuk vind – en ook dat ik dat niet onverdienstelijk kan. Ook ging ik opeens naar hondenshows. Iets wat ik anders nooit zou doen. Verder werd ik taalcoach voor Eritrese statushouders. Fantastisch was dat. Mijn vrouw zei: “Je doet veel meer dan je ooit hebt gedaan”. En dat was ook echt zo. Een bewuste keuze, ik wilde uit mijn vaste wereldje breken. Inmiddels ben ik al acht jaar met pensioen, maar ik kan met weemoed terugdenken aan dat eerste jaar. Dat vond ik echt een avontuur.’

‘Ga niet de gordijnen dicht doen terwijl het nog licht is’

Jaap Kranenborg

In het boek spreekt het hoofdpersonage over een ‘pensioenparadox’. Wat bedoel je daarmee?

‘Het dubbele van niet meer te hoeven werken, het níks meer hoeven. Aan de ene kant heb je zeeën van tijd, maar tegelijkertijd ben je wel in de eindfase van je leven. Waarvan je geen idee hebt hoelang het nog duurt, net zoals je niet weet hoe je gezondheid zich gaat ontwikkelen. Die “eindfasegevoelens”, dat vond ik soms best confronterend. Werd er ook enigszins een hypochonder van. Gelukkig duurden die gevoelens bij mij redelijk kort. En scheelt het ook dat ik van mezelf positief ben ingesteld.’

Je boek is inmiddels aan een negende druk toe. Had je dit succes verwacht?

‘Nee, zeker niet. Om na al die jaren weer in het uitgeverswereldje te komen, is lastig. Tot ik bij mijn huidige literaire redacteur uitkwam. Die zei: ”Je hebt met dit onderwerp goud in handen”. De reacties weerspiegelen dat; ik hoor vaak van mensen dat het verhaal herkenbaar is. Wat ik ook niet had verwacht: ik ben nu veel meer schrijver dan ik vroeger was. Zo heb ik nog een roman geschreven over dit topic, ‘Onder gepensioneerden’, dat gaat over mensen die de cursus volgen ‘wat te doen na je pensioen’. Ook ben ik bezig met een nieuw boek, met als werktitel Het ‘boomer complot’. Maar het duurt nog wel even voordat dat uitkomt.’

Nog tips voor mensen die bijna met pensioen gaan of nét zijn gegaan?

‘Waak ervoor dat je niet te veel beren op de weg gaat zien. Dat de angst om dingen te gaan doen, overheerst. Terwijl je nog gezond en fit genoeg bent. In mijn boek heb ik het verwoord als ‘Ga niet de gordijnen dicht doen terwijl het nog licht is’. Blijf nieuwsgierig, doelen stellen en plannen maken. Echt, dat is zo belangrijk. Maak jezelf niet ouder dan je bent, dat is zonde. Als je stopt met werken, heb je lappen van tijd. Het is de kunst om van die lappen een tent te maken, door stokken te zoeken die de tent ondersteunen.’